Nίκος Δήμου
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟO ΜΗΝΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΩΝ: 'Αρχισε με ένα τετραήμερο στη Θεσσαλία και
την Πίνδο, συνεχίστηκε με μια βόλτα στη Θεσσαλονίκη και ένα τριήμερο στους
Δελφούς και θα ολοκληρωθεί (εγώ γράφω στα μέσα του μηνός) με ένα δεκαήμερο
στη Γερμανία - περί του οποίου θα διαβάσετε στο επόμενο τεύχος (μαζί με
πολλές αυτοκινητικές γερμανικές λιχουδιές). Οι αιτίες των μετακινήσεων;
Ομιλίες, συνέδρια, διαλέξεις, κλπ.
Οι ενδοελληνικές μετακινήσεις έγιναν με νέο πάτημα. 'Αλλαξα λάστιχα και
νιώθω σαν να άλλαξα αυτοκίνητο. Είναι ενδιαφέρον το τι διαφορά μπορεί να
κάνει ένα και μόνο συστατικό του συνόλου - και νομίζω πως μόνο τα λάστιχα
επηρεάζουν σε τέτοιο βαθμό τη συμπεριφορά.
'Οχι ότι τα παλιά (Pirelli 600) ήταν άσχημα. Για τον μέσο καλό οδηγό
επαρκέστατα. Και θα ήταν unfair να τα συγκρίνω με τα καινούργια - διότι
κοστίζουν και τα διπλά χρήματα.
Και πρώτα άλλαξα διάσταση. Αντί την βασική (στο κουπέ) 205/60 R 15 91 V
πήγα στα φαρδύτερα (και χαμηλότερα) 225/55 R 15 92 V που προβλέπει η BMW.
Τα οποία έχουν την ίδια ακτίνα κυλίσεως - έτσι δεν χρειάστηκε αλλαγή
ταχυμέτρου ή και ρεζέρβας.
Στη διάσταση αυτή το εργοστάσιο εγκρίνει δύο τύπους: Τα Goodyear Eagle (τα
GSN, για πίσω κίνηση) και τα νέα Michelin MXM (της σειράς Pilot HX).
Προτίμησα τα δεύτερα, σαν πιο καινούργια. Και το αποτέλεσμα ήταν θεαματικό.
Με ελάχιστη απώλεια στην άνεση (εντονότερο «χτύπημα» στις ανωμαλίες αλλά
λιγότερος βόμβος στην ταχύτητα) έχω πολύ καλύτερη πρόσφυση στο στεγνό και
φανταστική στο βρεγμένο. Αλλά η μεγαλύτερη διαφορά φάνηκε στην
κατευθυντικότητα. 'Εχω άλλο τιμόνι. Ακριβέστερο και σχεδόν φλύαρο - τόσες
πληροφορίες μου μεταδίδει από το δρόμο. Γενικά αυτά τα λάστιχα μιλάνε.
Ειδοποιούν εγκαίρως.
Είναι εντυπωσιακές οι εξελίξεις στην τεχνολογία των ελαστικών. Κάποτε ένα
τόσο φαρδύ και χαμηλό λάστιχο (225/55!) σήμαινε θόρυβο, χτυπήματα, καθώς
και υδρολίσθηση - ή μάλλον πατινάζ. Τώρα μπορείς να έχεις κράτημα
αγωνιστικού με άνεση λιμουζίνας!
Και ας μην μιλήσουμε για την εμφάνιση - για το «οπτικό tuning». Με τα
φαρδιά λάστιχα η σιλουέτα του 318is γίνεται πολύ πιο άγρια. (Κρίμα που δεν
αυξάνουν και τα άλογα!)
Οι επιπτώσεις στην αεροδυναμική; Οι πρώτες δοκιμές δεν έδειξαν να «κόβεται»
το αυτοκίνητο στις υψηλές ταχύτητες. Θα το ψάξουμε λίγο το θέμα με τον Σ.Χ.
'Αλλωστε, προσωπικά, δεν με ενδιαφέρει η τελική. Τι πρακτική σημασία έχει
αν από τα 215 πέσει στα 212; Ποιός κινείται στην Ελλάδα σε τέτοιες
ταχύτητες;
Ούτε στην κατανάλωση βενζίνης φάνηκαν ουσιαστικές διαφορές. Αλλά ακόμα
είναι αρχή. Περισσότερες εντυπώσεις στο μέλλον.
OI ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ MOY ΣΤΑ BOYNA ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ με έκαναν να επιθυμήσω -για πρώτη
φορά- ένα 4X4. Υπάρχουν δασικοί χωματόδρομοι που οδηγούν σε τοπία άφθαστης
ομορφιάς. Μερικοί είναι βατοί και για I.X. άλλοι όμως χρειάζονται μεγάλο
ύψος αμαξώματος και (σε μερικά σημεία) τετρακίνηση. Μελετούσα το ένθετό μας
του περασμένου μήνα και άρχισα να φλερτάρω με ένα μακρύ Vitara.
Περτούλι, Νεραϊδοχώρι, Κρανιά, Τρία Ποτάμια - μέσα στο μεγαλύτερο δάσος της
Ελλάδας τοποθεσίες μαγικές. Αυτή την πλευρά της Πίνδου δεν την ήξερα (την
δυτική την είχα τριγυρίσει πολλές φορές) και με εντυπωσίασε. 'Αφηνα τον
θεσσαλικό κάμπο με ήλιο και μόλις πλησίαζα τον Κόζιακα άρχισε να πυκνώνει η
συννεφιά. Μετά, άγρια η μπόρα - καταιγίδα μαγιάτικη με βροντές, αστραπές,
κεραυνούς και βροχή τουλούμι. Κάθε μεσημέρι το ίδιο έργο. Ανεβαίνοντας προς
Περτούλι έζησα κάτι για πρώτη φορά: στρωμένο χαλάζι! 'Επεφτε πολύ χαλάζι
γύρω μου αλλά περισσότερο είχε πέσει πριν και το είχε στρώσει κανονικά -
γύρω στους τρεις πόντους πάχος επάνω στην άσφαλτο.
Κάτασπρος ο δρόμος, χιόνι, και απέναντι τα χωράφια γυάλιζαν με σπίθες - σαν
νάχαν σκεπαστεί με διαμάντια.
Και ποια έκπληξη, βαθιά μέσα στο σκοτεινό δάσος (ένιωθα σαν τον
Κοντορεβιθούλη που χάθηκε) να ανακαλύπτεις ξαφνικά μια μεγάλη λευκή
εκκλησία με εννιά τρούλους και πολλά ιερά. O ναός του Τίμιου Σταυρού στα
Δολιανά, μοιάζει με σουρεαλιστική παραλλαγή βυζαντινής εκκλησίας - σαν να
το εποίησε 'Ελληνας Gaudi. Αλλά και τόσα άλλα μνημεία αξίζουν -η εκκλησία
της Πόρτα-Παναγιάς και το γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα στην Πύλη, το
μοναστήρι στην Πύρρα- για να μην μιλήσω για το θαύμα φύσης και ανθρώπου -
τα μοναδικά στον κόσμο Μετέωρα. Κάθε φορά που τα επισκέπτομαι νομίζω πως τα
ξέρω - και μετά ξαναρχίζει το Δέος.
Ωστόσο, το μνημείο που με έβαλε σε περισσότερες σκέψεις δεν ήταν ελληνικό.
Και με ξαναφέρνει σε ένα θέμα που συζητήθηκε (από τους αναγνώστες και τον
K.K.) στο περασμένο τεύχος.
O ΦΟΒΟΣ TOY MINAPE (1). 'Οταν πέρσι είχα πάει στην Κομοτηνή με ρώτησαν κι
εμένα γιατί φωτογραφίζω τους μιναρέδες. Απάντησα: επειδή είναι όμορφοι κι
επειδή είναι ασυνήθιστοι. Καμπαναριά έχει όλη η Ελλάδα. Εδώ έχετε κάτι το
ξεχωριστό, το γραφικό - ακόμα, αν θέλετε, το εξωτικό. Δεν είναι φυσικό ο
ξένος να το προσέξει;
Ωστόσο είδα πως η απάντησή μου ενοχλούσε. Φαινόταν καθαρά πως οι κάτοικοι
της περιοχής όχι μόνο δεν σκέφθηκαν ποτέ να αξιοποιήσουν (τουριστικά) τους
μιναρέδες τους - θα ήθελαν, ει δυνατόν, να ήταν αόρατοι.
'Εζησα το ίδιο πρόβλημα τώρα στα Τρίκαλα. H πόλη αυτή έχει το σπάνιο
προνόμιο να φιλοξενεί ένα σημαντικότατο αρχιτεκτονικό μνημείο. Το Κουρσούμ
Τζαμί, έργο του μεγαλύτερου αρχιτέκτονα της Οθωμανικής και Ανατολική
Τέχνης, του Σινάν. (Mimar Sinan -αρχιτέκτονας Σινάν ή Koca Mimar Sinan- ο
Μέγας. Είχε ελληνική καταγωγή, έζησε ενενήντα εννέα χρόνια και έχτισε
υπέροχα κτίρια που ριζώνουν στην πρωτοβυζαντινή παράδοση. Γνωστότερα το
Σουλεϊμανιέ στην Κωνσταντινούπολη και το Σελιμιέ στην Ανδριανούπολη. Για το
έργο του έχουν γραφτεί εκατοντάδες μελέτες - κι όχι μόνον από Τούρκους.)
Το Κουρσούμ Τζαμί είναι το μόνο έργο του Σινάν έξω από τα όρια της
Τουρκίας. Σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση (έχει πέσει ο μιναρές και ο
αψιδωτός πρόβολος) και θα μπορούσε, κατάλληλα αναστηλωμένο και
ευπρεπισμένο, να αποτελέσει τον δεύτερο πόλο έλξης ξένων επισκεπτών, μετά
τα Μετέωρα.
Σήμερα είναι αποθήκη γεμάτη παλιοσίδερα, βαρέλια και αρχαιολογικά ευρήματα
που δεν έχουν άλλο χώρο να στεγαστούν. Οι Τρικαλινοί απορούν που οι ξένοι
περιηγητές, με τους οδηγούς στο χέρι, ζητάνε πάντα να δούνε το τζαμί - ενώ
γύρω υπάρχουν τόσες εκκλησιές...
O ΦΟΒΟΣ TOY MINAPE (2). Ξέρω τι μουρμουρίζετε τώρα: Μα και οι Τούρκοι
έκαναν τις ελληνικές εκκλησίες σταύλους, τζαμιά και αποθήκες!
Μανία, να μοιάσουμε στους Τούρκους! Πειράζει να είμαστε λίγο καλύτεροι; Κι
έπειτα πρέπει να πούμε πως όταν πρόκειται για έργα τέχνης ακόμα και οι
Τούρκοι αντιδρούν σωστά. H Αγιά Σοφιά αλλά και η Μονή της Χώρας (Καχριέ
Τζαμί) είναι μουσεία.
H τέχνη δεν έχει -δεν πρέπει να έχει- εθνικότητα. Στην Κατοχή υπήρχαν
πατριώτες που έκαναν αντίσταση στους Γερμανούς και άκουγαν Beethoven.
Αν υπάρχει κάτι που ενώνει τους ανθρώπους (γιατί απευθύνεται στον 'Ανθρωπο)
είναι η Τέχνη. Και οι αντικομμουνιστές θαύμαζαν τον Αϊζενστάιν και οι
αντιαμερικανοί βλέπουν Κόπολα. Πάνω από κάθε διαίρεση -εθνική, φυλετική,
θρησκευτική, ιδεολογική- η Τέχνη μιλάει σε όλους. Ας μην προσπαθούμε να την
πετσοκόψουμε κι αυτή, ας την δούμε καλύτερα σαν πρότυπο: μας οδηγεί σε ένα
μελλοντικό κόσμο παγκόσμιας αδερφοσύνης.
Το ωραίο είναι ωραίο, ανεξάρτητα από που προέρχεται και τι συμβολίζει. Στο
φανταστικό μουσείο της παγκόσμιας τέχνης συνυπάρχουν έργα λευκών, μαύρων
και κίτρινων, παγανιστών, χριστιανών, βουδιστών, μοναρχικών και αναρχικών.
'Ολα είναι αποδεκτά. Εκτός αν θέλετε να γυρίσουμε πίσω σε χρόνια
σκοταδισμού και μισαλλοδοξίας, στα χρόνια π.χ. των πρώτων χριστιανών, που
γκρέμιζαν τους αρχαίους ναούς και έκαναν ασβέστη τα αγάλματα του Σκόπα και
του Φειδία, επειδή ήταν έργα απίστων.
Ναι, το Κουρσούμ Τζαμί, του παλιού συμπατριώτη μας Σινάν, είναι άξιο μιας
καλύτερης τύχης. Κι ας έχει κι αυτό μιναρέ...
O ΦΟΒΟΣ TOY MINAPE (3). Αλλά θα πάω και πιο πέρα. Θα ρωτήσω: Τι είναι ένας
μιναρές; Σύμβολο της πίστης εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων -της πρώτης
θρησκείας στον κόσμο- και γι? αυτό και μόνο άξιο σεβασμού, όπως και ο
σταυρός.
Είναι επίσης σύμβολο της πίστης δεκάδων χιλιάδων συμπατριωτών μας. Που
είναι 'Ελληνες, όπως κι εμείς, που πολέμησαν και σκοτώθηκαν στην Αλβανία,
που πληρώνουν φόρους στο κράτος όλων μας.
Κι ακόμα είναι σύμβολο της πίστης λαών με τους οποίους είμαστε φίλοι
(Παλαιστίνιοι, 'Αραβες). Και άλλων λαών, με τους οποίους δεν είμαστε φίλοι
σήμερα - όχι γιατί έχουμε κάτι να χωρίσουμε σαν άνθρωποι, αλλά επειδή οι
πολιτικοί μας παίζουν (πίσω από την πλάτη αμφοτέρων) τα παιχνίδια τους.
O Βενιζέλος κι ο Ατατούρκ είπαν πως είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μαζί.
Πραγματικά, δεν γίνεται να μετακομίσει η Τουρκία στην Απω Ανατολή, ούτε
εμείς να βρεθούμε δυτικά της Ιρλανδίας. Ας αρχίσουμε λοιπόν τη σωστή
συμβίωση με το σεβασμό της τέχνης και της πίστης. Ας ξεπεράσουμε το φόβο
του μιναρέ. (Που όπως είδαμε συμβολίζει πολύ περισσότερα πράγματα από την
Τουρκία.) Ας φερθούμε σαν ευαίσθητοι και πολιτισμένοι.
Πρέπει. Και για ένα ακόμη λόγο. Διότι, τελικά, οι άνθρωποι είναι
καταδικασμένοι να υφίστανται αυτό που φοβούνται._Ν.Δ.
ΥΓ. Φωτογράφιζα στο παζάρι των Τρικάλων, όταν με πλησίασαν δύο (προφανώς)
αναγνώστες. «Με αυτήν τη μηχανή έβγαλες τις φωτογραφίες στους τελευταίους
Τροχούς;» με ρώτησε ο ένας. «'Ετσι, ρωτάω, γιατί ήταν κουνημένες!»
Κι αν ακόμα έβγαζα κουνημένες φωτογραφίες (πράγμα αδύνατον με τις σύγχρονες
επαγγελματικές μηχανές) δεν θα τις έδινα βέβαια για δημοσίευση. 'Εχει
αποδειχθεί όμως πως όταν πρόκειται για καλές διαφάνειες η απόδοση είναι
πάντα άθλια.
Αντίθετα όταν παραδίδω τυπωμένα στιγμιότυπα -από αυτά που τραβάω με μια
compact- βγαίνουν καλύτερα από το πρωτότυπο.
Πάντως ζήτησα να ξανατυπωθούν οι τουλίπες - έτσι για να δείτε τη διαφορά.